Przypisy i bibliografia - tworzenie i ważna kwestia praw autorskich (4)

Logika przypisów, czy to już plagiat?

     Praca licencjacka powinna zawierać bibliografię z minimum 20 pozycjami. Wraz ze wzrostem rangi pracy promocyjnej wykaz bibliografii powinien być pokaźniejszy. Wielu Studentów przed przystąpieniem do pisania pracy promocyjnej nie wyobraża sobie możliwości zapoznania się z tak dużą liczbą źródeł. Rozwiązaniem jest umiejętne korzystanie ze spisów treści i wybieranie tych informacji, które będą najbardziej przydatne.

 

 

     Po etapie selekcji materiału, należy z niego właściwie skorzystać. Umiejętności nie warto tutaj utożsamiać z "pójściem na łatwiznę". W wytycznych edytorskich dotyczących formatowania pracy, które Student otrzymuje z dziekanatu lub od promotora, w znakomitej większości przypadków znajduje się wzmianka na temat plagiatu i przywłaszczania cudzych myśli, czyli tzw. kradzieży intelektualnej.

 

    Tekst przekopiowany, przepisany i nie opatrzony odpowiednim odnośnikiem jest przywłaszczeniem własności intelektualnej. Praca promocyjna nie może być również jednym wielkim cytatem. Z pomocą przychodzi słownik synonimów i przeformułowywanie cudzych myśli na swoje własne. Tak stworzony akapit również należy opatrzyć przypisem. Wielu Studentów wychodzi z założenia, że jeżeli wstawi przypis po przepisanym akapicie, to nie jest to plagiat. My takie podejście do sprawy określamy mianem „plagiatu moralnego”. W sytuacji braku odnośnika, można mówić o „plagiacie niemoralnym”. Oba typy postępowania z tekstem są plagiatem pełnym. Brak cytatu jest zawsze równoznaczny z kradzieżą intelektualną.

 

Dlaczego odnośniki w tekście w postaci przypisów są tak ważne?

 

     Powodów jest co najmniej kilka. Kluczowy z nich to system antyplagiatowy, w którym gromadzone są wszystkie „przepuszczone” przez niego teksty. W sytuacji, gdy Student w pracy umieści akapit przepisany z danej książki, a system antyplagiatowy w momencie generowania raportu nie zidentyfikuje go jako plagiat powstaje ryzyko problemów w późniejszym czasie. Jakich? W momencie, gdy inny Student dokona podobnego działania (kradzieży intelektualnej) jego tekst zostanie zidentyfikowany jako plagiat, ponieważ pierwszy ze Studentów dopuścił się przywłaszczenia omawianego akapitu. Inna okoliczność to poważne następstwa natury prawnej. Wyobraźmy sobie sytuację, kiedy prawdziwy autor pozycji z której skorzystali wspomniani Studenci, udostępnia swoją książkę do publicznego wglądu na Google Books w momencie, gdy któraś z prac promocyjnych jest właśnie skanowana przez system antyplagiatowy.

     Konsekwencje są poważne i dotkliwe, a utracony pozytywny wizerunek w oczach innego człowieka (w tym przypadku przede wszystkim promotora) trudno odbudować….

 

Kilka wskazówek technicznych  - styl przypisów (oxfordzki, czy harwardzki?)

 

     Obecnie w środowisku akademickim panuje moda na przypisy w stylu oxfordzkim (inaczej dolne). Najczęściej stosuje się numerację ciągłą w obrębie całej pracy (chyba, że praca jest długa – wówczas praktykuje się numerację  ciągłą, ale w obrębie poszczególnych rozdziałów/sekcji – przypis z cyferką 300 nie wygląda dobrze).

 

     Przypisy w tzw. stylu harwardzkim (czyli odwołania w tekście przy wykorzystaniu nawiasów kwadratowych) preferuje się głównie przy pracach inżynierskich. Przypisy w tym stylu warto stosować, gdy praca jest „pokaźna”. Pozwala to na zredukowanie liczby stron tekstu (przypisy dolne generują treść, a wiec i kolejne strony). Jeżeli chodzi o funkcjonalność obu stylów, to przypisy dolne są wygodniejsze w skonstruowaniu bibliografii. W praktyce, żeby wykonać przypisy w stylu harwardzkim w pierwszej kolejności należy stworzyć je w stylu oxfordzkim i po napisaniu całej pracy przygotować zestawienie bibliograficzne. Po alfabetycznym posortowaniu bibliografii, można przyporządkować konkretnym pozycjom w bibliografii numery, np. [1], [2].

 

     Przypisy w stylu harwardzkim są o tyle problematyczne, że po ich zastosowaniu niemożliwe jest dodanie kolejnych pozycji do bibliografii, ponieważ każda modyfikacja źródeł powoduje zmianę numeracji w wykazie bibliografii. Dlatego przed przedłożeniem promotorowi pracy do finalnej akceptacji, lepiej  stosować przypisy dolne, a po ostatecznej aprobacie zmienić je na przypisy w stylu harwardzkim (o ile promotor preferuje ten styl).